Kwetsbaarheid tonen – een weg naar jezelf

Je kwetsbaarheid tonen. We houden daar niet zo van. Het is meestal gekoppeld aan angst en schaamte. We zijn bang voor de reactie van andere mensen. We vinden het fijn als de ander zich kwetsbaar opstelt, maar dat zelf doen, is vaak doodeng. We vermijden het. En daar betalen we tol voor. Brené Brown, schrijver van het boek “de kracht van kwetsbaarheid”, zegt het: “dat wat ons kwetsbaar maakt, maakt ons ook mooi”. In deze blog vertel ik waarom we kwetsbaarheid verbloemen, wat de keerzijde is en waarom het tonen ervan belangrijk is voor jezelf en in verbinding met anderen.

De reden waarom we kwetsbaarheid verbloemen

Onze kwetsbaarheid verbloemen door perfectionisme, hoge eisen aan onszelf stellen, rationaliseren en de touwtjes in handen willen houden, heeft dus een keerzijde. En die keerzijde is dat het verbinding en authenticiteit in de relatie vaak in de weg staat, terwijl dat tegelijkertijd de reden is dat we ons niet kwetsbaar opstellen. We zijn bang voor de reactie van de ander en daarmee de verbinding met de ander te verliezen.

Zoals hiervoor gezegd, staan schaamte en angst, om niet te kunnen verbinden, kwetsbaarheid in de weg. Het gevoel van schaamte dat zij beschrijft: Is er iets aan mij dat, als andere mensen dat weten of zien, ik het niet waard ben om mee te verbinden? We kennen dat gevoel allemaal. Dat is wat ons menselijk maakt. Waar komt die schaamte vandaan? Waar komt het verhaal van “ik ben niet goed genoeg” vandaan? Iedereen heeft daarin weer een ander verhaal. Schaamte is angst voor onverbondenheid; de angst dat iets wat we hebben gedaan of nagelaten – een ideaal dat we niet hebben waargemaakt, of een doel wat we niet hebben gehaald – maakt dat we geen verbondenheid waard zijn 1.

Ben jij het waard?

Brené Brown kwam tot één simpele conclusie in haar 6-jarige onderzoek naar schaamte. Ze kon de mensen grofweg in twee groepen verdelen: mensen die “overall” het gevoel hadden erbij te horen en mensen die dagelijks worstelden met het feit of ze wel goed genoeg waren. Het grote verschil zoals zij het aangeeft: mensen die over het algemeen het gevoel hadden erbij te horen, hadden ook het gevoel dat zij het waard zijn om lief te hebben en geliefd te worden. Wat deze mensen karakteriseert is de moed om imperfect te zijn, om compassie te hebben voor zichzelf, een verbinding te hebben met hun “ware” aard en met name het omarmen van kwetsbaarheid.

Dat betekent ook het loslaten van het willen beheersen van onzekere zaken en om ons aan een perfect plaatje te willen meten. Om ons niet kwetsbaar te voelen, verdoven we vaak het gevoel van onzekerheid (drank, eten, niet-eten, hard werken, etc.). Aangezien je niet selectief kan onderdrukken, onderdrukken we daarbij vaak ook de gevoelens van vreugde, dankbaarheid en geluk. En als we dat niet voelen, voelen we ons ellendig en gaan we verder op zoek naar de betekenis van ons leven en daarbij voelen we ons kwetsbaar wat we vervolgens weer willen onderdrukken. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel waarbij we ons gevoel verdoven totdat we gewend zijn om niet meer te voelen.

Extra uitdaging als je zenuwstelsel snel geprikkeld is (onveilige basis)

Jezelf kwetsbaar opstellen is een extra uitdaging als je zenuwstelsel snel geprikkeld is. Dit heeft alles te maken met onze geschiedenis. Hoe meer eigenwaarde we hebben, hoe veiliger we verankerd zijn in onszelf en hoe makkelijk we onszelf kwetsbaar opstellen. Om te oefenen in kwetsbaar-zijn, is het eerst nodig om die veiligheid in onszelf te creëren. Die veiligheid kunnen we oproepen door te weten hoe onze mechanismes werken en door empathie op te roepen voor onszelf. Om lief te zijn voor onszelf en daarbij te zeggen: “Ik ben goed genoeg zoals ik ben”. Daarmee kan volgens Brené Brown de eerder genoemde vicieuze cirkel doorbroken worden.

Omdat er bij een onveilige basis (met name in de kinder- en/ of jeugdjaren), vertrouwen met de ander geschaad is, is het belangrijk om te mogen oefenen op een veilige plek en met mensen waarbij zij zich veilig voelen. Van daaruit kan je verder gaan experimenteren. Hoe meer je experimenteert en hoe meer schaamte wordt uitgesproken, hoe meer schaamtebestendigheid 1 wordt opgebouwd. Begrip vanuit de omgeving is daarbij super belangrijk.

Kwetsbaarheid en het stellen van grenzen

Het stellen van grenzen is tevens een belangrijk component bij het tonen van kwetsbaarheid. Door het stellen van grenzen ten opzichte van de ander, stellen we onszelf kwetsbaar op. Want, wat als deze grenzen niet geaccepteerd worden door de ander? Wat als de ander daar een mening over heeft of die jou daardoor niet meer leuk of aardig vindt? Er is een angst om niet verbonden te zijn. Echter door het niet stellen van grenzen, kunnen we weer minder empathie opbrengen voor de ander. We geven een stukje van onszelf op ten gunste de verbinding in stand te houden.

Een ander mechanisme is, dat we soms uit bescherming, de grenzen juist meteen scherp neer zetten. We hebben de angst dat iemand al snel over onze grens gaat (wat misschien in de kindertijd vaak gebeurd is). De grenzen waar we het over hebben, zijn niet altijd even duidelijk en om ze helder te krijgen, is het vaak nodig te experimenteren. Het lijkt daarbij belangrijk, om in contact met de ander, jezelf de tijd en de ruimte te geven om af te tasten wat voor jou goed of juist niet goed voelt.

Oefenen met kwetsbaarheid in een massagetherapie sessie

In massagetherapie sessies maak ik gebruik van de inzichten uit het onderzoek van Brené Brown. Ik zet de inzichten door onder andere de cliënt uit te nodigen om te zeggen wat er in hem of haar omgaat. Daarbij is er de uitnodiging om uit te spreken waar de cliënt zich voor schaamt. De relatie tussen therapeut en cliënt is de ideale omgeving om te oefenen met jezelf kwetsbaar opstellen. Tijdens de massage is er de directe confrontatie van het aanraken wat van alles kan oproepen. Als de uitnodiging wordt gevoeld om dat te uiten, is dat een stapje richting jezelf kwetsbaar opstellen ten opzichte van de ander.