Gedachten! Je hebt ze de hele dag door en je kan er helemaal crazy van worden. Je kunt de gedachten laten gaan maar ze komen vaak weer terug. Herkenbaar? Zolang je met je gedachten mee gaat, kunnen ze je op een dwaalspoor zetten. Daarnaast kunnen ze stress en daarmee spanning in je lijf veroorzaken. Daarom is het belangrijk om je gedachten af en toe eens te toetsen. In deze blog neem ik je mee in het hokjes denken en hoe deze opgesloten gedachten jou kunnen beperken.

Persoonlijke horoscoop

Toen ik 11 of 12 jaar was, heeft mijn moeder mij een persoonlijke horoscoop cadeau gegeven. Deze heb ik nog steeds. De mevrouw die hem heeft gemaakt, gaf destijds aan dat niet alles duidelijk zou zijn, maar dat ik er op elk moment weer eens naar terug kon gaan. Eén zinnetje uit dat document zat me toch wat dwars en is zijn eigen leven gaan leiden:  “Heeft de neiging het ene ideaal voor het andere in te ruilen”. Ik heb dit zinnetje destijds vooral als negatief geïnterpreteerd. Het idee over mezelf van een “wispelturig rupsje nooit genoeg” werd geboren. Ik had daarmee mezelf in een hokje geplaatst.  Waarom zet je jezelf als mens eigenlijk in een hokje? En waarom doe je dat ook heel snel bij andere mensen?

Hokjes

In hokjes denken doen we zodat de wereld om ons heen overzichtelijk wordt. Het is een voorwaarde om situaties in te schatten zodat je veilig bent. We doen het ook om ons beter te voelen ten opzichte van iemand anders.

Soms plaatsen we onszelf in een negatief hokje. Dat komt vaak door onze interne of innerlijke criticus. Je weet wel: “dat stemmetje in je hoofd die je negatieve dingen influistert” of “een gedachte die je buikpijn of andere lichamelijke ongemakken bezorgd”.  De Innerlijke Criticus beïnvloedt je gedachten en gedrag en weerhoudt je ervan om iets te ondernemen wat je misschien wel graag zou willen. Waarom hebben we deze criticus?

De innerlijke criticus is er om jou te beschermen. Deze stem zorgt er bijvoorbeeld voor dat we geen gevaarlijke dingen doen, of dingen die andere mensen misschien raar kunnen vinden. De criticus probeert je te beschermen tegen pijn, teleurstelling of eenzaamheid. We proberen ons allemaal staande te houden in onze maatschappij. Daarin hebben we onze manieren ofwel patronen ontwikkeld. Deze zijn veelal ontstaan in onze kindertijd.

Door de innerlijke criticus kan het zijn dat we onszelf beperken. We doen dingen NIET, omdat we bang zijn voor de consequenties. Geloof dus niet dat de innerlijke criticus de waarheid geeft. Je kunt er naar kijken, de innerlijke criticus bevragen of gerust stellen, er iets uit meenemen, maar zie het niet als DE waarheid.

Ander perspectief

Om terug te komen op mijn eigen hokje: “wispelturig rupsje nooit genoeg”. Een aantal jaren geleden attendeerde mijn moeder mij op die persoonlijke horoscoop, die zij blijkbaar ergens had bewaard.  Mijn moeder zei op dat moment zoiets als: Nu begrijp ik pas het zinnetje; “Heeft de neiging het ene ideaal voor het andere in te ruilen”. Jij bent constant bezig om jezelf te ontwikkelen, jezelf te vernieuwen en dat vind ik nu zo mooi aan jou.

Dat raakte me. Ik voelde me gezien in mijn reis om te ontdekken in plaats van mezelf  tegen te houden. Op dat moment veranderde “het wispelturige rupsje nooit genoeg” in een “nieuwsgierige fladderende vlinder”. Dat voelde bevrijdend. En dat is natuurlijk ook weer een hokje, maar wel eentje die speelser voelt.

De reactie van je lichaam op gedachten
Jezelf in een hokje plaatsen kan leiden tot het vastzetten van gedachten, van gedrag en emoties. Daarmee ontstaat rigiditeit en spanningen in je lichaam. Ik vraag cliënten tijdens een sessie vaak naar hun belevingswereld. Ik vraag welke gedachten er zijn over situaties maar ook over zichzelf. Daarna vraag ik hoe dat voelt in het lijf. Vaak voelt dit als spanning in het lijf. Termen als benauwd, beperkt, pijn, verkramping komen dan voorbij.

Vaak helpt het al om stil te staan bij de fysieke sensaties. Door erbij stil te staan en te voelen wat het met je doet, zet je al iets in werking. Dit kun je bijvoorbeeld doen in meditatie. Beweging, ook van de adem, aanraking en visualisaties zoals ik die toepas in sessies met cliënten, kunnen helpen om uit je hokje te komen. Het geeft mogelijkheden om iets anders te zien, te beleven, te voelen. Dat maakt het leven voller en rijker in mijn beleving.

Laat jouw gedachten je niet beperken

Jezelf in een hokje plaatsen of anderen in een hokje plaatsen, is dus heel natuurlijk. Het gaat erom dat je er bewust van bent dat je dit doet. Je hebt een keuze om iemand anders uit het hokje te halen, op een andere manier naar jezelf te kijken of een situatie in een ander perspectief te plaatsen. Praat eens met een ander over wat je ervaart. Dat kan een hele andere kijk geven. Laat die beperkende gedachten gaan!

Bronnen:

https://www.universiteitvannederland.nl/podcast/waarom-is-hokjesdenken-juist-goed

Brach, T. (2019). De innerlijke criticus ontmaskerd: Hoe je je negatieve gedachten kunt transformeren met mindfulness en zelfcompassie. Ten Have.